علت وزوز گوش یا سوت کشیدن سر چیست؟

وزوز گوش که به آن زنگ گوش و یا سوت کشیدن گوش نیز می‌گویند، یک صدای بدون منشا خارجی است که در گوش ایجاد می‌شود. فردی که دچار سوت کشیدن سر می‌شود معمولا صداهایی مانند خش‌خش، وزوز، جیرجیر یا سوت یا صداهای دیگر در گوش خود می‌شنود.

این صداها ممکن است با وقفه یا به صورت مداوم باشند و میزان بلندی آن در افراد مختلف متفاوت است. معمولا در مواقعی که اطراف فرد ساکت است یا زمانی که فرد می‌خواهد بخوابد، وزوز گوش آزاردهنده خواهد بود. در موارد نادری صدای وزوز گوش با تپش قلب هماهنگ است.

این صدا بیش از همه زمانی آزاردهنده است که اطراف شخص ساکت است و یا شخص تلاش دارد که شب هنگام بخوابد. معمولا بسیاری از افراد سوت کشیدن گوش را بعد از قرارگیری در معرض صداهای بسیار بلند تجربه کرده‌اند.

آیا وزوز گوش خطرناک است؟

وزوز گوش بیماری نیست بلکه علامت بیماری زمینه‌ای مانند از دست دادن شنوایی به خاطر کهولت سن، آسیب گوش یا اختلال سیستم گردش محسوب می‌شود. به همین دلیل درمان وزوز گوش به صورت منفرد برای هر فرد با فرد دیگر متفاوت است و وابسته به بیماری‌های زمینه‌ای اوست.

به منظور پیدا کردن علت سوت کشیدن گوش در فرد، پزشک در ابتدا گوش‌های شخص را معاینه می‌کند تا ببیند آیا زنگ گوش ناشی از یک مشکل ابتدایی در گوش است یا خیر. برای مثال ممکن است صدا دادن گوش به‌خاطر عفونت گوش یا تجمع جرم گوش باشد. در این موارد، درمان سوت کشیدن گوش به‌راحتی با رفع مشکل در گوش حاصل خواهد شد.

علاوه بر این ممکن است پزشک از شما تست شنوایی بگیرد تا مشخص شود آیا فرد شنوایی کامل دارید یا خیر.

در صورتی که سوت گوش ناشی از یک بیماری زمینه‌ای باشد، لازم است در ابتدا این بیماری تشخیص داده شود و اقدامات لازم جهت درمان آن انجام شود. مثلا اگر سوت ممتد گوش ناشی از شنیدن صداهای بسیار بلند باشد و بعد از درمان‌های اولیه بهبود پیدا نکند، پزشک می‌تواند روش‌های درمانی مختلفی برای درمان زنگ زدن گوش پیشنهاد دهد.

لازم به ذکر است که در برخی از موارد سوت کشیدن گوش بدون هیچ درمانی و به طور خود به خودی بهبود پیدا می‌کند. البته صرف نظر از علت وزوز گوش ممکن است در برخی موارد خاص مشکل به طور کامل درمان نشود و لازم باشد فرد به یک پزشک متخصص مراجعه کند.

انواع وزوز گوش

هر کدام از انواع وزوز گوش دارای علائم مختلفی بوده و صدای متفاوتی ایجاد می‌کنند. بر این اساس انواع سوت گوش عبارت است از:

• وزوز گوش ذهنی
• وزوز با صدای تق‌تق یا ضربی (تپنده)
• وزوز واقعی و بیرونی

وزوز گوش ذهنی

وزوز گوش ذهنی شایع ترین نوع سوت کشیدن گوش به شمار می‌رود. در این حالت بیمار صدایی در سر خود می‌شنود.

وزوز با صدای تق‌تق یا ضربی (تپنده)

در این حالت صدای زنگ گوش شبیه صدی ضربه یا صدای تپش است که در مواردی با صدای تپش قلب هماهنگ می‌شود.

وزوز واقعی و بیرونی

این مورد چندان شایع نیست. در این حالت ممکن است پزشک نیز در صورت دقت کردن، صدایی از گوش بیمار بشنود.

علت وزوز گوش

همانطور که بیان شد، وزوز گوش یک بیماری نیست بلکه یکی از علائمی است که نشان‌دهنده وجود مشکل و بیماری دیگری در مغز یا شنوایی می‌باشد.

از جمله دلایل سوت کشیدن گوش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از دست دادن شنوایی
• آسیب‌ دیدگی گوش
• قرارگیری در معرض صداهای بسیار بلند
• عوارض دارویی
• بیماری منیر گوش
• نوروم آکوستیک

سوت کشیدن گوش و از دست دادن شنوایی

احتمالا شایع ترین دلیل وزوز گوش از دست دادن بخشی از شنوایی است. با بالا رفتن سن یا بر اثر وارد شدن آسیبی به گوش (بر اثر صدا، دارو، مواد شیمیایی و ..) ممکن است بخشی از گوش که موجب شنوایی ما می‌شود (حلزون گوش) آسیب ببیند.

طبق نتایج تحقیقاتی که تاکنون انجام شده، احتمالا حلزون گوش دیگر نمی‌تواند سیگنال‌های عادی و نرمال را به مغز بفرستد و درنتیجه مغز دچار سردرگمی در تجزیه این سیگنال‌ها شده و خودش سیگنال‌هایی را تولید می‌کند تا آن را جایگزین کند.

این سیگنال‌ها به‌صورت صدای سوت در گوش شنیده می‌شوند. هرچیزی مانند عفونت یا جرم گوش که موجب کاهش شنوایی شود، صدای سوت گوش را نیز شدت می‌بخشد.

سوت کشیدن گوش به دلیل آسیب گوش

در صورتی که وزوز گوش ناشی از آسیب‌دیدگی گوش باشد، معمولا صدا در هر دو گوش شنیده می‌شود چرا که معمولا هر دو گوش در معرض صداهای بلند، دارو یا دیگر شرایط محیطی قرار می‌گیرند.

وزوز گوش ناشی از قرارگیری در معرض صدای بلند

قرارگیری در معرض صداهای بلند یکی از علل بسیار شایع اختلال زنگ گوش است که معمولا به شنوایی فرد نیز صدمه می‌زند.

متاسفانه بسیاری از افراد اصلا در مورد اثرات مضر صداهای بسیار بلند که ناشی از آتش‌بازی، موسیقی بلند و موارد مانند آن است، آگاه نیستند و اطلاعی در این باره ندارند.

وزوز گوش ناشی از عوارض دارویی

مصرف بیش‌ازحد داروهایی مانند آسپرین، آنتی‌بیوتیک آمینوگلیکوزیدو کدئین می‌تواند موجب وزوز گوش شود. به طور کلی سوت گوش از عوارض جانبی بیش از ۲۰۰ نوع داروی مختلف است.

سوت کشیدن گوش به دلیل بیماری منیر گوش

علت وزوز گوش و سرگیجه ممکن است به دلیل بیماری منیر گوش باشد. علائم این بیماری عبارتند از سرگیجه، وزوز گوش، احساس پُربودن و گرفتگی گوش و از دست دادن شنوایی برای چند ساعت.

این بیماری بر اثر مشکلی در خود گوش ایجاد می‌شود و سوت کشیدن گوش صرفا از علائم این بیماری است.

وزوز در گوش در اثر نوروم آکوستیک

این مورد یکی از علل وزوز گوش به شمار می‌رود که معمولا نادر است. نوروم آکوستیک منجر به سوت کشیدن گوش و تومور مغزی می‌شود.

نوروم آکوستیک نوعی تومور مغزی است که بر روی عصب‌های شنوایی رشد می‌کند و می‌تواند موجب سوت کشیدن گوش و سردرد شود.

تفاوت وزوز گوش ناشی از این بیماری با سایر انواع سوت کشیدن گوش در این است که این بیماری معمولا موجب بروز علائم تنها در یک گوش می‌شود (مثلا وزوز گوش چپ یا راست) در حالی که علل دیگر وزوز گوش که موجب ناشنوایی نیز می‌شوند، در هر دو گوش علائم ایجاد می‌کنند.

علت وزوز گوش پالسی و تپنده

این مشکل معمولا مربوط به جریان خون در رگ‌های سالم یا ناسالم اطراف گوش است.

علت وزوز گوش تپشی می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:

• بارداری
• کم‌خونی
• پرکاری تیروئید
• تشکیل تومور مغزی که رگ‌های اطراف گوش را درگیر کند
• افزایش فشار مغز که در این حالت فشار مایع اطراف مغز در جمجمه زیاد می‌شود

تشخیص وزوز گوش

ارزیابی‌های اولیه برای تشخیص علت سوت کشیدن گوش در فرد، شامل گرفتن سوابق پزشکی، انجام معاینات فیزیکی و معاینه کامل سر و گردن و از جمله تمامی عصب‌های این ناحیه می‌شود. همچنین لازم است تست شنوایی سنجی کامل انجام شود.

بسته به نوع وزوز گوش و صدایی که در گوش شنیده می‌شود، ممکن است نوعی شنوایی سنجی مخصوص با نام ABR (پاسخ‌دهی شنوایی ساقه مغز) یا اسکن‌های مغزی مانند سی تی اسکن یا ام آر آی انجام شوند.

در برخی از موارد، ممکن است لازم باشد که فشار خون بیمار اندازه‌گیری شود و یا آزمایش خون برای بررسی عملکرد غده تیروئید تجویز شود. در موارد بسیار نادری، ممکن است تستی برای بررسی فشار مایع مغزی نخاعی در جمجمه و کانال نخاعی انجام شود.

تشخیص وزوز گوش

درمان وزوز یا سوت کشیدن گوش

برای درمان سوت کشیدن گوش می‌توان روش‌های مختلفی پیشنهاد داد. برخی از روش های درمان سوت کشیدن گوش عبارت است از:

• دارو درمانی
• دستگاه پوشش‌دهنده صدا
• بازآموزی صدای گوش (TRT)
• خارج کردن جرم گوش
• جراحی
• درمان مشکلات دندانی
• درمان خانگی وزوز گوش
• نوروفیدبک تراپی

درمان دارویی سوت کشیدن گوش

تاکنون داروهای بسیاری برای درمان صدای گوش مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در برخی موارد، مصرف دوز پایین داروهای ضد اضطراب مانند والیوم یا داروهای ضدافسردگی می‌تواند در کاهش وزوز و سوت کشیدن گوش موثر باشد.

استفاده از استروئید موضعی در گوش میانی همراه با مصرف داروی ضد اضطراب به نام آلپرازولام نیز در برخی بیماران موثر بوده است.

درمان زنگ گوش با استفاده دستگاه پوشش دهنده صدا

برای درمان سوت گوش در برخی از بیماران، از دستگاه‌های پوشش‌دهنده صدا استفاده می‌شود که مشابه با سمعک هستند و داخل گوش قرار می‌گیرند.

این دستگاه‌ها صدایی تولید می‌کنند که از صدای نویزی که بیمار در گوش خود می‌شنود، مطلوب‌تر است. دستگاهی که اخیرا تولید شده است، یک دستگاه دو منظوره است که به طور همزمان، سمعک و پوشش‌دهنده صدا است.

درمان مشکل وزوز گوش از طریق بازآموزی صدای گوش (TRT)

بازآموزی صدای گوش به توانایی طبیعی مغز برای وفق دادن خود به یک سیگنال بستگی دارد. مغز باید این سیگنال را در سطح ناخودآگاه فیلتر کند تا در سطح ادراک آگاهانه قرار نگیرد.

سازگاری مغز با این سیگنال به هیچ تلاش آگاهانه‌ای نیاز ندارد. مغز افراد معمولا با بسیاری از صداها سازگاری پیدا می‌کند مانند صدای تهویه هوا، فن کامپیوتر و باران ملایم.

چیزی که در تمامی این صداها مشترک است این است که این صداها برای فرد اهمیتی ندارند و بنابراین به عنوان صدای بلند شناسایی نمی‌شوند.

این فرم از درمان وزوز گوش بین ۱۲ تا ۲۴ ماه طول می‌کشد؛ اما بر اساس تجربیات به دست آمده، بسیار موفقیت‌آمیز است.

خارج کردن جرم گوش

اگر علت وزوز گوش تجمع جرم زیاد در گوش باشد، پزشک با استفاده از ساکشن یا پاشیدن آب در گوش و با استفاده از کورت، جرم‌ها را از درون گوش بیرون می‌کشد.

در صورتی که بیمار دچار عفونت گوش شده باشد، قطره درمان وزوز گوش حاوی هیدروکورتیزون برای او تجویز می‌شود تا خارش گوش او کم شود و همچنین برای رفع عفونت، داروی آنتی‌بیوتیک خوراکی تجویز می‌شود.

درمان سوت کشیدن گوش با استفاده از جراحی

در موارد نادری ممکن است برای درمان صدا دادن گوش نیاز به جراحی باشد. این در صورتی است که علت وزوز و سوت کشیدن گوش در فرد کیست یا تومور یا رسوبات کلسیمی استخوان گوش باشد.

درمان مشکلات دندانی فرد دارای مشکل وزوز گوش

برخی از متخصصین معتقدند که مشکلات مفصل فکی نیز می‌تواند موجب وزوز گوش شود. مفصل فک جایی است که استخوان فک به استخوان سر متصل می‌شود و این مفصل درست در جلوی گوش قرار دارد.

این متخصصین معتقدند که درمان مشکل فکی توسط متخصص دندانپزشک می‌تواند مشکل سوت کشیدن را برطرف کند، چرا که عضلات و عصب‌های فک ارتباط بسیار نزدیکی با گوش دارند.

درمان خانگی سوت کشیدن گوش

یکی از روش‌هایی که برای التیام وزوز گوش پیشنهاد می‌شود، جویدن آدامس است. هنگامی که آدامس می جوید، به عضلات دهلیز کمک می کند تا سوت کشیدن سر ظاهر نشود.

علاوه بر این، در طول جویدن، غدد بزاق بیشتر ترشح می شود، که می‌تواند در درمان برخی از انواع وزوز گوش موثر باشد.

لازم به ذکر است که درمان وزوز گوش با استفاده از آدامس یک درمان ساده خانگی است و نباید جایگزین روش‌های درمانی دیگر و یا مراجعه به پزشک شود. سوت کشیدن گوش آزاردهنده گوش باید حتما توسط پزشک متخصص بررسی شود.

پیشگیری از بیماری

یکی از راه‌های پیشگیری از پیشرفت سوت کشیدن گوش و کم شدن شنوایی، اجتناب از قرارگیری در معرض صداهای بسیار بلند است.

برای پیشگیری از آسیب شنوایی پیشنهاد می‌شود که:

• در محیط‌های پر سر و صدا از محافظ گوش استفاده کنید.
• موسیقی خود را با صدای متوسط گوش کنید.

بهبود سلامتی بدن نمی‌تواند تاثیری در درمان وزوز گوش داشته باشد، اما سلامت کلی فرد قطعا شدت وزوز و سوت کشیدن گوش را کمتر می‌کند و موجب می‌شود فرد احساس فیزیکی و روحی بهتری داشته باشد.

ورزش کردن، داشتن رژیم غذایی سالم، داشتن عادات خواب صحیح، سیگار نکشیدن، انجام فعالیت‌ها و تفریحات سالم و کنترل استرس همگی به داشتن سلامتی بیشتر کمک می‌کنند.